Önce Can, Sonra Canan

“Önce can, sonra canan” sözünü ne zaman söylesem, ne zaman bu cümleyi konuşsam; “hocam, bu; bencilliği, menfaatçiliği…çağrıştırıyor” diyerek tepki gösteriyorlar. Gerçekten, bencilliği mi anlatıyor? Birlikte görelim. Aşağıdaki şiir, buna çok güzel bir örnektir;

Arzularsın

Nadanı terk etmeden, yaranı arzularsın
Hayvanı sen geçmeden insanı arzularsın
Men arefe nefsehu fekad arefe rabbehu
Nefsini sen bilmeden Sübhan'ı arzularsın!

Sen bu evin kapusun henüz bulup açmadan
İçindeki kenz-i bipayan'ı arzularsın
Taşra üfürmek ile yalınlanır mı ocak?
Yönün Hakk'a dönmeden ihsanı arzularsın!

Dağlar gibi kuşatmış benlik günahı seni
Günahını bilmeden gufranı arzularsın
Sen şarabı içmeden serhoş-u mest olmadan
Nicesi Hak emrine fermanı arzularsın!

Cevzin yeşil kabuğunu yemekle tad bulunmaz
Zahir ile ey fakih Kur'an-ı arzularsın
Gurbetliğe düşmeden mihnete satışmadan
Kebap olup pişmeden püryanı arzularsın!

Yabandasın evin yok bir yanmış ocağın yok
Issız dağın başında mihmanı arzularsın
Ben bağ ile bostanı gezdim hıyar bulmadım
Sen söğüt ağacından rumman'ı arzularsın!

Başsız kabak gibi bir tekerleme söz ile
Yunus'leyin Niyazi irfanı arzularsın


Devamlı başkalarından bir şeyler beklemek; “benim kafam çalışmıyor, ben bir şey bilmem, elimden kör eşek yem yemez, beceriksizim…” demektir ki, bu, kendinize en büyük kötülüktür. Allah; “iman edin, namaz kılın, zekat verin, hacca gidin, ameli salih işleyin…” derken sizin yerinize başkaları iman etsin, başkaları namaz kılsın, başkaları zekat versin, başkaları hacca gitsin mi diyor?
Karnımız acıktığı zaman, bizim yerimize başkaları yemek yese, biz doymuş olur muyuz? Biz üzüldüğümüz vakit, başkaları da üzülüyor mu? Bizim günahımızdan başkaları da sorumlu mu? Kim ne yaparsa kendine yapar! Kendi düşen ağlamaz! “kendine yapılmasını istemediğin bir şeyi başkasına yapma” ilkesi hepimizi bağlar.
Kendimizde bir şey yokken, başkalarına nasıl yardım edebiliriz? Kendimiz sağlıksızken, etrafımıza nasıl destek verebiliriz?