İRAN’I TÜRKLER İDARE ETTİ

Konya Aydınlar Ocağı'nın Selçuklu Salı Sohbetleri'nde yine güzel bir konu ve seçkin bir konuk vardı.

Tebrizli Hüseyin Gademi'nin şu sözüne dikkat etmemiz lazım;

"Biz Azerî değil, Azerbaycan Türküyüz”

Hüseyin Gademi, tarihin ışığında, slayt gösterileri eşliğinde şu gerçeklere parmak bastı:

"Gazneliler, Selçuklular ve Harezmşahlar başta olmak üzere İslâmiyet'ten sonra 1400 yıl İran Türklerin idaresi altında kaldı. Hülafâ'yi Raşidin, Emeviler ve Abbasiler döneminden sonra İran tarihinin hepsinde Türkler var.

Safevîler döneminde Azerbaycan Türkçe'si resmi dil oldu ve Akkoyunlular devrinde "Kanunnâme (Anayasa) yazıldı.

İran tarihinin en hassas dönemi Kaçarlar dönemidir. Bu dönemde Azerbaycan; Güney Azerbaycan ve Kuzey Azerbaycan diye ikiye bölünür. Güneyden İngilizler, kuzeyden Ruslar gelirler. Bu dönemde İran modernizme doğru yönelir. Ve 1906'da Meşrutiyet İnkılâbı olur. Bu dönemde siyasi edebiyatın dili değişir. Azerbaycan'da, ikiye bölünmesinden dolayı hasret edebiyatı başlar. Kardeş kardeşi 70'inden sonra bulur, görürdü.

Pehleviler döneminde dil ve din ayrımcılığına gidildi. Pehleviler döneminde "İran milleti” diye bir tez ortaya atılır ve Türk tarihi, ”Türkler at üstünde bozkırlardan gelmiş yabaniler!” diye küçümsenir. Hâlbuki İran'ı devamlı Türkler idare etti. 200 yıllık Hülafâ'yi Raşidin, Emeviler ve Abbasiler yâni Arap hâkimiyetinden sonra devamlı Türkler İran'a hâkim oldular. Bu bölgelerde Gazneliler, Selçuklular ve Harezmşahlar hüküm sürdü.”

Pehleviler döneminde nefte (petrol) önem verildi, petrol zenginlerinin çoğalmasıyla halk ve millet küçümsendi.

Pehleviler petrole önem vermeleriyle halkı küçümsemeye, milleti daha rahat sömürmeye başladı. Bu arada Türk olan Muhammed Musaddık, kahramanca ortaya çıkarak Şah Mehmet Rıza Pehlevi'ye karşı İran Petrolleri Millileşsin inkılâbını başlattı.

Pehleviler dönemi 1979'da Humeyni'nin iktidara gelmesiyle sona erdi. Pehleviler ve İran İslam Cumhuriyeti'nde Türkler baskı altına girdiler. Fars dili, Fars kültürü ve Fars tarihi ön planda tutuldu.

"Azerî” kelimesi İran'da bize tehdit olarak işlenir. Azerî dendiğinde "siz Türk değilsiniz” olarak anlaşılır. Bu siyasi bir terimdir.

Biz Azerî değiliz. Biz, Azerbaycan Türküyüz.

Güney Azerbaycan; Tebriz, Urumiye, Erdebil ve Zencan illerinden meydana gelir.

Şair Muhammed Hüseyin Şehriyâr'ın hayatı ve şiirlerinden de bahseden Gademi, Haydar Baba şiirini Şehriyar'ın kendi sesinden dinletti.

"Şehriyar 1907'de Tebriz'de doğdu. Haydar Baba ise o köyde bir tepenin adıdır. Haydar Baba manzumesi Pehlevi döneminde yazılmıştır. O dönemde Türk edebiyatı yasaklanmıştı. Yayınlanan tek Türkçe eser ise "Haydar Baba” olmuştur.

"Haydar Baba” dünyada 80 dile çevrilmiştir. Şehriyar'ın Sehendiyye şiiri de önemlidir. Şehriya'ın üçü Farsça ve biri Türkçe olmak üzere dört divanı var.” dedi.

Can Azerbaycan!

Biz tek milletiz aynıdır yaramız,
Ve iki devletiz tektir töremiz,
Orta Asya'dadır asıl yöremiz,
Dost Azerbaycan'ım can Azerbaycan!

Dağlık Karabağ'ım ağladı durdu,
Yılmadı asla bu kahraman ordu,
Şimdi özgür oldu Türklerin yurdu,
Dost Azerbaycan'ım can Azerbaycan!

Senelerdir biriz özümüz aynı,
Coğrafyamız farklı sözümüz aynı,
Türkülerimiz bir sazımız aynı,
Dost Azerbaycan'ım can Azerbaycan!

Aksakallı şairi ozanı var,
Tüm gönüllerde taht kurmuş Bahtiyar,
Edibin, şairin meskeni bir diyar,
Dost Azerbaycan'ım can Azerbaycan! (28 HAZİRAN 2022)