HİKMET AKADEMİLERİ: BEYTÜ’L HİKMELER

Beytülhikme'ler Ortaçağ'da tercüme ve yüksek seviyede ilmi araştırmaların yapıldığı birer ilim ve kültür merkezleridir. İslam bilim ve düşünce tarihinde önemli bir yere sahip olan Beytülhikme'ler içerisinde özellikle Abbasîler döneminde kurulan Beytülhikme ile Ağlebîler döneminde kurulan Beytülhikme ön plana çıkmaktadır.

Söz konusu Beytülhikme'ler birer eğitim öğretim merkezi olmalarının yanı sıra özellikle tercüme faaliyetleri ile önem kazanmışlardır. Bünyesinde çok sayıda bilim insanının yetiştiği ve faaliyet gösterdiği bu kurumlar Ortaçağ İslam düşünce tarihinin şekillenmesinde özel bir öneme sahiptirler. İslam tarihinde ilk Beytülhikme'nin Abbasî Devleti döneminde kurulduğu bilinmektedir. Abbasî Beytülhikme'si sonraki Beytülhikme'lere örneklik teşkil etmiştir. Bu örneklerden biri Ağlebîler döneminde kurulan Ağlebî Beytülhikme'sidir. Her iki Beytülhikme kuruluş amacı ve işleyişi açısından benzerlik arz etmektedir.

Abbasî Devleti'nin kurmuş olduğu Beytülhikme kendinden sonra kurulan bu tarz kurumlara bir örneklik teşkil etmiştir. Bu kurum ile başlayan ilmî ve kültürel hareket farklı bölgelerde bulunan yöneticiler için bir kılavuz olmuştur.

Ağlebîler tarafından kurulan Beytülhikme ile birlikte Tunus ve Ifrikiye'de de aklî bilimlerin tedrisinin başladığını söyleyebiliriz. Bu kurum bölgedeki ilk akademi olarak da nitelendirilebilir. Zira burada dini ilimlerin yanı sıra akli ilimlerin de ele alındığı görülmektedir.

Beytü'l Hikme'de birçok âlim, Felsefeci, mütefekkir, asra damga vuran devrin değerleri yetişmiştir. Bunlardan birkaç tanesi;

Huneyn b. İshâk'tır. Huneyn b. İshâk, Yunanca, Süryanice, Farsça ve Arapça olmak üzere dört dili mükemmel şekilde bilmektedir.

Sâbit b. Kurrâ; Sâbit b. Kurrâ felsefe, astronomi, tıp, matematik ve tabii ilimler ile ilgili tercümeler ve telif eserler ile ilim dünyasına katkıda bulunan önemli bir şahsiyettir.

Kindî; İlk İslam filozofu olarak da kabul edilen Kindî aynı zamanda Beytülhikme'de yürütülen faaliyetlere de yoğun bir şekilde katılmıştır.

Harezmî; Beytülhikme'nin kütüphanesinde görev yapmış; matematik, coğrafya, felek ve tarih alanında yetkin bir âlimdir. Beytülhikme'de oldukça önemli başarılara imza atmıştır. 

Konya'mızın da BEYTÜ'L HİKMET'i var. Burada da yabancı uyruklu öğrenciler ağırlıkta olmak üzere hafızlığa çalışıyor, İslam'ı detaylı biçimde öğreniyorlar. Büyük bir gayret ve çaba ile böyle güzide bir kuruluşu meydana getiren gayretli kardeşlerimi tebrik ederim. Abbasi döneminin Beytü'l Hikme'si gibi uluslarası nitelikte adından söz ettiren Hikmet Üniversitesi olma yolunda çaba harcamasını dilerim.

14 Mart Perşembe günü Konya Beytü'l Hikmet Kur'an Kursundaydım. Dernek Başkan yardımcısı, öğrencim Mustafa can'ın daveti üzerine öğrencilerle iftar önce kısa bir sohbet yapma imkânımız oldu. Öğrencilerdeki alaka dikkatimi çekti. Sohbette okuduğum şiirleri isteyen yavrulara takdim ettim. Özellikle Beytü'l Hikmet'te şiirimi çok beğendiler.

Beytü'l Hikmet'te!

(Failatün+Failatün+Failün) kalıbında

                (4+4+3=11'li Ölçü)

Hakkın kelamını her an öğretir,

Dört mevsim durmadan Kur'an öğretir,

İlim, ahlak, irfan, vicdan öğretir,

Muhabbet saçılır Beytü'l Hikmet'te!

Rengine ırkına bakmıyor asla,

Dilinin farkına bakmıyor asla,

Tagutun arkına akmıyor asla,

Hidayet seçilir Beytü'l Hikmet'te!

Gönül bahçemizde açan çiçeğim,

Bülbülce kendinden geçen çiçeğim,

Hoş rayihasını saçan çiçeğim,

Güllerim açılır Beytü'l Hikmet'te!

"Oku” talimatı kutsal bir haber,

Cihanı ışıttı yüce Peygamber,

Kitabın nuruyla her zaman lider,

Kevser'den içilir Beytü'l Hikmet'te! (16 MART 2024)