Basılamamış Bir Eser

“Bir Konyalı olarak; Konya; mahalle isimlerinin ne anlama geldiği ve tarihçelerini incelemek, önemli bir görevdir” düşüncesiyle yola çıkmış ve bir çalışma yapmıştım, uzun zaman aldı. Ama bir türlü basılamadı! İnsanın yaşadığı yerlerdeki olayları, tarihi gerçekleri, kültürel güzellikleri görmemesi, gelecek nesillere aktarmaması vefasızlık olurdu. Konya’da kimler yaşamış? Kimler eser bırakmış, mahallelere veya semtlere verilen isimler ne anlama geliyor?…bunları hatırlamak ve hatırlatmak elbette ki her insanın olmazsa olmazları arasında yer alır.
Selçuklu’ya başkentlik yapmış, binlerce tarihi esere sahip, kültür, turizm, tarih, dinî yaşantı, edebiyat konularında kendini kabullendirmiş, Belediye çalışmaları, sosyal aktiviteler, yaşanabilir bir kent imajı sergilemiş büyük şehir durumundaki Konya’mız, tarihten gelen bir misyonla görevini yapmaktadır.
Konya denilince akla, öncelikle Meram gelir. Tabii mesele sadece Meram’la bitmez. Ardından; Sille, Çatalhöyük, Kilistra.... ve akla gelmedik sayısız tarihi ve kültürel zenginliklerle insanı karşılar. Bu zenginliklerde insan kendisini kaybeder. Tarih sahnesinde bir gezinti yapmanın hazzını tadar. Edebiyat ve kültür mirasını görmenin mutluluğunu yaşar.
Konya’yı; büyük mutasavvıf, gönüller sultanı Mevlâna Müzesinden başlayıp, Sultan Selim Camii, tarihi ve kültürel eserlerle dolu Yusuf Ağa kütüphanesi, Şems-i Tebrizi Camii ve Türbesi, Şerafettin Camii, İplikçi Camii, Alaaddin Caddesi, Alaaddin Tepesi, Alaaddin Camiindeki Sultanlar Türbesi, Karatay Medresesi, İnce Minareli Medrese, Kazım Karabekir Caddesi, Zafer, Form, Hoca Hasan Camii, Sadreddin Konevi Camii ve Türbesi, Meram Yeni Yol istikametinden, SSK Bölge Hastanesi yanındaki sokak içinde Mevlâna’nın çağdaşı ve müridi Ateş Bâz-ı Veli, Meram Yaka yolu birleşeni arasında Turut, Cemel Ali Camii ve Türbesi, Meram son durakta; birçok çaybahçesi, dinlenme tesisi, orman, yeşilin tonları…
Belediyenin yeniden dizayn etmeye çalıştığı, Konyalıya yaraşır mekânlar... Tavusbaba Camii ve Türbesini... gezerseniz, Konya hakkında bir miktar bilgi sahibi olursunuz. Bir miktar diyorum, çünkü Konya bu değil.
Bir de Konya’yı akşamüstü Akyokuş’tan seyretmeli! Sanki yıldızlar yere dökülmüş, Konya caddelerini süslüyor. Gökyüzü masmavi rengiyle Konya’ya şemsiyelik yapıyor. Üzerine kirlilik, çamur, leke bulaşmasın, kültürüne halel gelmesin, tarihi yok olmasın diye adeta titriyor!
Konya’yı iyi tanımak lazım.  Konya deyince; Selçuklu’ya başkentlik yapması dışında her alanda kendini ispat etmenin, bir açık hava müzesi olmanın, bağrında bir bu kadar çok değerli insan barındırmanın mutluluğunu yaşar. Konya’ya: “Belde-i Muhayyere” dedirten mesele bu olsa gerektir.
Konya’mız; Veliler, Peygamberler diyarıdır. Dünya kurulduğundan beri yeryüzüne 124.000 veya 224.000 peygamber gelmiştir. Bunlardan bir kısmının mezarı da Konya’mızdadır. Konya’da yattıkları bilinen Peygamberlerin isimleri ve yattıkları mezarlıkların bir kısmı varlığını korumakta olup, bir kısmının yerleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, sadece peygamber isimleri kayıtlara geçmiştir.
Karatay, Meram ve Selçuklu ilçelerimizde bir veya iki peygamber mezarı vardır. Bunlar, zamanla yok olmuş veya yok edilmiştir. Bilinen ve kayıtlara giren birçok peygamber medfundur bu şehirde. Mevlâna’nın Konya’yı tercih edişinde bunun önemi vardır sanırım. Konya’yı bilmek için, meseleleri objektif kriterlerle ele almak yeter de artar bile. Konya’da tarihi ve kültürel birçok semt vardır.
Konya İsmi
Konya, 1075-1080 yılları arasında Türklerin eline geçti. I. Haçlı Ordusu, 1095 yılında Konya’yı işgal etti. I. Kılıç Arslan, 1102’de Konya ve çevresini tekrar alarak Anadolu Selçuklu Devleti’ne Başkent yaptı. Konya, 1308’de II. Gıyaseddin Mesud’un ölümünden sonra tahta oturan V. Kılıç Arslan’ın vefatına kadar Anadolu Selçuklu Devleti’nin merkezi olarak kaldı.
Konya, tarihi çok eski çağlara uzanan bir ilimizdir. Şehrin Frigler döneminde Kawania, Antik çağda Eikonieon ve Iconium, Bizanslılar zamanında Cogne veya Cogna olarak adlandırıldığı bilinmektedir.
Konya adının “Kutsal Tasvir” anlamındaki “İkon” kelimesine bağlı olduğu iddia edilir. Bu konuda değişik rivayetler bulunmaktadır. Bunlardan biri; şehre dadanan ejderhayı öldüren kişiye şükran ifadesi olarak bir anıt yapılır ve üzerine de olayı anlatan bir resim çizilir. Bu anıta verilen isim,”İKONİON” dur.
İkonion adı, İcconium’a dönüşürken, Roma döneminde imparator adlarıyla değişen yeni söyleniş biçimlerine rastlanır. Bunlar; “ Claudiconium, Colonia Selie, Agusta İconium” dur. Bizans kaynaklarında “Tokonion” olarak geçen şehrimize yakıştırılan diğer isimler şu şekildedir: “Ycconium, Conium, Stancona, Conia, Cogne, Cogna, Konien, Konia...”
Arapların “Kuniya” dedikleri şehrimiz, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde bir daha değişmeyecek ismine kavuşmuştur: KONYA.
Selçuklu Konya’sının da buna benzer bir efsanesi vardır. Bu efsanede ejderha ve mitoloji ilahları yoktur. Onların yerini erenler almıştır. Anadolu’nun fethine koşup, bu toprakları Müslüman- Türk vatanı haline getirenlerden iki eren burada aynı Anadolu ismi çevresinde örülen örgü, Konya için de örülmüştür. Halen halk arasında anlatılan efsaneye göre vaktiyle iki ermiş kişi, uçarak seyahat etmektedirler. Maksatları yerleşecek güzel bir yer bulmaktır. Konya üstünden geçerken gördüğü bu beldeyi beğenen birisi diğerine : “Kon, ya şeyh!” diye seslenir. Buradan şehrin adı “ KONYA” olarak kalır.
Konya, çok büyük ve gelişmiş bir şehirdir. İmar planlaması son derece başarılı olup, nehirleri, bağ ve bahçeleri ve meyveleri boldur. Konya’nın caddeleri gayet geniş, çarşıları muntazamdır. Her sanat ehlinin kendisine mahsus bir yeri vardır. Rivayete göre bu belde ilk kez İskender tarafından kurulmuştur.
Bu beldenin en önemli özelliklerinden birisi de, âlimlerin kutbu olan Şeyh Celaleddin’in türbesine ev sahipliği yapmasıdır. Bu zat İslâm âleminde “Mevlâna” (Efendimiz) namıyla şöhret bulmuştur. (KAZIM ÖZTÜRK,Konya’da bulunan; mahalle, semt ve yer isimleri, tarihçeleri ve Anlamları, Basılmamış Eser)