TÜRK HAVACILIK TARİHİ ve VECİHİ HÜRKUŞ

Türk havacılık tarihi Osmanlı Devleti'ne kadar uzanır. Havacılık faaliyetlerine dair ilk resmi yazı 1909 tarihlidir. Bu tarih Türk Askeri Havacılığının da kuruluş tarihi olarak kabul edilir.

229851. ülkemizde ilk kez uçak imalatının gerçekleşmesi kendisi büyük bir vatan sevdalısı olan Vecihi HÜRKUŞ'un şahsi gayretleri ile başlamıştır.

Vecihi Bey, 1925'te görev yeri olan İzmir'de Yunan kuvvetlerinden kalan uçak motoru ve diğer parçaları birleştirerek ilk uçağını ortaya çıkardı. Uçağa onay almak için yaptığı başvuruya uzun süre yanıt alamayınca komutanlarına haber vermeden deneme uçuşu yaptı Vecihi Bey. Emre itaatsizlikten 15 gün disiplin cezası alınca da istifasını verip ordudan ayrıldı.

1930'da Kadıköy'de kiraladığı kereste deposunda yurt dışından getirttiği motoru kullanarak ürettiği "Vecihi 14” (RESİM 1) adlı uçağıyla Türkiye'nin çeşitli yerlerinde gösteri uçuşları yapmaya başladı. Uçuş izni almak için Ankara'ya da bu uçakla giden Vecihi Bey'e izin verilmedi. Kendisine gönderilen yanıtta "İstanbul'dan kalkarak Ankara'ya kadar yaptığı uçuşlarla uçuş kabiliyetinin yerinde olduğu anlaşılmış ise de elimizde tayyarenin aerodinamik vasıflarını tespit edecek hiçbir vasıta bulunmadığından fennen muayenesine imkân görülmemiş ve bu suretle icap eden seyrüsefer vesikası verilememiştir” deniliyordu.

Vecihi Bey 1932'de Kadıköy'de, bugünkü Fenerbahçe Dereağzı Tesisleri'nin olduğu yerde Vecihi Sivil Tayyare Mektebi'ni açıp pilot yetiştirmeye başladı. Ancak işler yine istediği gibi gitmeyecek, okulun diplomalarına denklik verilmediği için eğitim görenler resmen pilot olamayacaktı. Başka bürokratik engellerle de karşılaşan okul 1934 sonlarında sivil havacılık faaliyetlerinin devlet tarafından yürütüleceği gerekçesiyle kapatıldı.

Vecihi Bey, 1937'de Türk Hava Kurumu'nun uçuş okulu Türkkuşu'nda görev yaparken Almanya'ya uçak mühendisliği eğitimine gönderildi. Dört yıllık okulu iki yılda bitirmeyi başarıp yurda döndü ama bu başarısı da başına dert olacak, "iki yılda mühendis olunmaz" denilerek diplomasına denklik verilmeyecekti. Vecihi Bey denklik belgesini bir yıl sonra mahkeme kararıyla alabildi. Dava süreci Türk Hava Kurumu'yla arasını bozunca Vecihi Hürkuş hiçbir uçuş tesisinin olmadığı Van'a sürülmüş ve bu kurumdan da istifa etmişti.

Vecihi Bey 29 Kasım 1954'te Hürkuş Havayolları'nı kurdu. Çünkü hiç parası olmamasına rağmen Ziraat Bankası'ndan kredi kullanarak DHY'nin seferden kaldırdığı sekiz uçağı satın almıştı. Satış işlemi bittiğinde kötü bir sürprizle karşılaştı, Ulaştırma Bakanlığı uçaklara uçuş izni vermiyordu. Hürkuş, Ulaştırma Bakanlığı'na bağlı DHY'nin "uçuşa hazır” güvencesi vererek sattığı uçakların uçurulması için revizyon gerektiği yazısını alınca çok şaşırmıştı. Üstelik uçak mühendisi olmasına karşın uçakların revizyonunu yapmasına da izin verilmiyordu.

Daha sonra dönemin Başbakanı Adnan Menderes'in müdahalesi ile uçuş yapma iznini almayı başardı. Rekabete tahammül edemeyen DHY, sivil uçuşları denetleyen Sivil Havacılık Dairesi'ni etkileyerek Bursa'da oynanan bir maç sırasında stadyumun üzerinden alçak uçuş yapılarak futbolcuların korkmasına yol açtığı gerekçesiyle Hürkuş Özel Havayolu Şirketinin yolcu taşıma uçuş izinleri iptal edildi.

Zor günler geçiren Hürkuş Havayolları'nın tüm uçaklarına kredi borcuna karşılık el konulacak, Vecihi Bey'in emekli maaşının bir bölümü dahi haczedilecekti. Vecihi Hürkuş 1969'da vefat etti.

Sadece Vecihi HÜRKUŞ değil daha sonra Türk Havacılık Tarihine katkılarıyla ismini yazdıran Nuri DEMİRAĞ'da aynı şekilde ardı arkası kesilmeyen ihanetler zinciriyle karşı karşıya kalacaktı. Sonunda oda devletin işlediği ihanetler zinciri sonrası iflas ederek uçak yapımı hayalleri hüsranla sonuçlanacaktı.

1000. bu yakın tarihli gelişmeleri göz önüne aldığımızda TUSAŞ'ın KAAN'ı inşa etmesinin önemi daha iyi anlaşılacaktır. Türkiye KAAN'ı inşa ederken sadece bir uçak inşa etmiş olmadı. Aynı zamanda ülkemiz üzerine karabasan misali çöreklenen emperyal zihinlerin engelleme bariyerlerinden birini daha yıkmış ve tam bağımsızlık yolunda önemli bir adım atmış oldu.