AHLAKI DİNDEN AYRI DÜŞÜNEBİLİR MİYİZ?

Günümüzde insanlar, ahlak din ilişkisi konusunda farklı düşüncelere sahiptirler. Kimileri ahlakı dinden ayırıp farklı bir yere koymakta; kimileri de dinle irtibatlandırmaktadırlar. Ahlakı dinden bağımsız görenleri de farklı iki grupta değerlendirmek gerekir. Birinci gruptakiler; herhangi bir dinden etkilenmeden kendi vicdanlarıyla, fıtratlarıyla sevgi, yardımseverlik, insan haklarına saygı gibi dinin de emrettiği ahlaki değerlerle bütünleşmiş olabilir. Herhangi bir dine mensup olmayan ateist olarak ifade ettiğimiz insanların bazı ahlaki kurallara harfiyen uymalarını buna örnek gösterebiliriz. Burada kanaatimce bireyin yetişme tarzı, aile geleneği, toplumsal yapı, yasalar vb. hususlar etkili olmaktadır. Nitekim İstiklal Şairimiz Mehmet Akif Ersoy'un Almanya ziyareti dönüşünde Batı toplumunu kastederek "işleri var dinimiz gibi dinleri var işimiz gibi.” sözü de bunu göstermektedir. Esasen din deyince İslamiyet, Hristiyanlık ve Yahudilik gibi bütün semavi dinler hatta Budizm ve Hinduizm gibi bütün inançları kastedebiliriz. Kimilerince bütünüyle örtüşmese de ahlak, "etik” kelimesiyle de ifade edilmektedir. Etik kelimesini kullananların bir bölümü, kendilerini dinden soyutlamak istemektedirler.

Birinci gruptaki yaklaşım tarzına belki hoşgörüyle yaklaşabiliriz; ancak ahlakı dinden ayrı bir yere koyan bir ikinci grup var ki bunlara kesinlikle hoşgörüyle yaklaşabilmek mümkün değildir. Ne yazık ki çevremizde bu görüşte olan pek çok insan vardır. Mensup olduğumuz İslam'ın sütunu/direği kabul edilen namaz gibi kimi ibadetleri yerine getirmeyenlerin bu eksikliklerini kamufle etmek ve kendilerini sorumluluktan kurtarma amacıyla ahlakı öne çıkarmalarıdır. Adeta dinin emrettiği hususların namaz ve oruç gibi ibadetlerden ibaret olduğunu sanmalarıdır. Çoğu zaman çevremizde duyarız "namaz kılmıyorum ama haksızlık yapmıyorum, yalan söylemiyorum.”

Yüce yaratıcının yarattığı insanlara Peygamberler aracılığıyla nasıl yaşamaları gerektiğini belirten kurallar manzumesinin adıdır din/İslam. Yüce yaratıcının yoktan var ettiği varlık aleminin en önemli parçası olan biz insanların bireysel veya toplumsal olarak nasıl davranmaları gerektiğini düzenleme hakkı vardır ve bu çok doğal bir durumdur.

İslam bir bütündür. İnsanların yirmidört saatini düzenleyen, yönlendiren rehber niteliğinde bir kurallar manzumesidir. Ahlak kurallarını dinden ayırmak mümkün değildi. Bir bütünün ayrılmaz parçalarıdır.

İslamiyet'in temel kitabı olan Kur'an-ı Kerim'de ahlaka dair pek çok ayet vardır. Bunlardan bazıları şöyledir: Başkaları hakkında asla suizanda bulunmazlar. (Casiye -24); Asla yalan söylemezler. (Mü'minun-8); Başkalarının gizliliklerini araştırmazlar. (Hucurat, 12); Birbirlerine kötü lakaplar takmazlar. (Hucurat, 11); Kimsenin hakkını yemezler. (Araf, 84); Kibirli değillerdir, bu yüzden halka surat asmazlar. (Lokman, 18); Söz verdiklerinde sözlerini yerine getirirler. (Bakara, 177); Öfkelendikleri zaman, öfkelerini yenip, affetmesini bilirler. (Şura, 37); Asla yalan yere şahitlik yapmazlar. (Furkan-72); Birbirlerini arkadan çekiştirip, gıybet etmezler. (Hucurat, 12); İnsanlar arasında barışı yerleştirmek için çalışırlar. (Hucurat, 10); Seslerini alçaltırlar, insanlara bağırarak hitap etmezler. (Hucurat, 2,4); İnsanlar arasında her zaman adaleti gözetirler. (Nisa, 134); "Tartışmada bile kötü sözler söylemezler. (Nahl, 125)”; Konuşurken yumuşak sözleri tercih ederler. (İsra, 53)

"Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim.” diyen Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV), pek çok sözünde ve hareketinde güzel ahlakın en güzel örneklerini insanlığa sunmuştur. "Müminlerin iman bakımından en mükemmeli, ahlâk bakımından en güzel olanıdır.” (Ebû Dâvûd, Sünnet, 15); "Hiçbir baba, evlâdına güzel terbiyeden daha üstün bir hediye vermemiştir.”; "Nerede olursan ol, Allah'a karşı sorumluluğunun bilincinde ol! Kötülüğün peşinden iyi bir şey yap ki onu yok etsin. İnsanlara da güzel ahlâka uygun biçimde davran!” (Tirmizî, Birr, 55)

Peygamberimizin "saçlarımı beyazlattı; beni ihtiyarlattı” dediği "Emrolunduğun gibi dosdoğru ol (Hud/112)” mealindeki ayetin kapsamı doğrultusunda hem dini hakkıyla yaşayan hem de Peygamberimizin ahlakıyla ahlaklanmamızı yüce Mevla'dan diliyorum.