BİR DEVLETİ KİM YÖNETİR?

Bir devleti kim yönetir? Eski zamanlar için sorarsak kral mı, imparator mu, padişah mı; modern zamanlar için sorarsak başbakan mı, cumhurbaşkanı mı, başkan mı? Bir devleti bunlardan hiçbiri yönetmez, yönetemez. Bir devleti haddizatında eski devirlerde vezirler; yeni dönemlerde müsteşarlar, başkan yardımcıları yönetir. Bir devleti yönetmek ekip işidir ve ancak ekibi iyi olan yönetir, yönetebilir. Devlet başkanı bütün işlere yetişemeyeceği için vekil tayin ettiği kişiler o vazifeye bakacaklar, şayet onlar ehliyet ve liyakat sahibi olmazlarsa işler kötü yürüyeceği için doğrudan o devlet başkanının yönetimi yıkılacaktır. Tarih etrafındaki yanlış kişilerin oyununa düşen Genç Osman, III. Selim gibi nice misallerle doludur. İşbu halde bir kişinin devletin başına geçebilmesi çok mühim mesele değil. Asıl mesele başta kalabilmektir ve bu ancak ehliyet, liyakat ve cesaret sahibi olan; makam ve yaranmak peşinde olmayan şahıslarla mümkün olabilir. Peki bir devlet başkanı etrafındaki kişilerin bu vasıflara haiz olduğunu nasıl anlayabilir?

Devlet başkanının yanındaki kişiler o kişinin kararlarına hukuka, İslam'a, adalete, mantığa vs. uygun değil diyerek karşı çıkıyorlarsa işte o kişiler karşı çıktıkları devlet başkanının hakiki dostları ve sadık bendeleridir. Eğer bir kişi devlet başkanının her yaptığına "Beli” diyor ise işte o kişiyi derhal kadrodan çıkarmak lazım gelir çünkü o kişi devlet başkanının ve milletin düşmanıdır. Rivayet edilir ki bir padişah vezirini çağırıp ona "Şimdiye kadar aldığım hiçbir kararıma itiraz etmedin. Ya hiçbir şey bilmediğin için itiraz etmiyorsun ya bildiğin halde bana yalakalık yapmak için itiraz etmiyorsun. İki şekilde de seni görevden alıyorum.” diyerek o veziri görevinden tardetmiştir. II. Mehmet ehliyet ve liyakat sahibi kadroları olmasaydı Fatih Sultan Mehmet olabilir miydi? Onu fatih yapan kendi meziyetleri olduğu kadar etrafındakilerdir de. Fatih Sultan Mehmet'in gönderdiği bir adam Molla Gürani'den Padişah'ın selamı ile bir istekte bulunduğunda büyük hoca "Bu, şer'i şerife uymaz!” diyerek reddetmiş, reddebilmiştir. Bu; hem Molla Gürani'nin yiğitliği hem de adalet, din, vicdan adına kendisine karşı çıkabilen böyle insanların kendi dostu olduğunu bilen Fatih'in yiğitliğidir. Benzer bir durum da mahkemede yaşanmış, Fatih uyguladığı bir ceza sebebiyle suçlu bulunmuş ve kadı büyük Sultan'a en ufak bir iltimas geçmemiştir. Fatih de bu durumdan memnun kalmıştır. İlim aşığı Fatih medrese öğrencilerine imrenip Ayasofya Medresesinde kendisine diğer öğrencilere verildiği gibi bir oda verilmesini talep etmiş, medresenin müderrisi ise "Bu ancak hocalara ve sınavı geçen öğrencilere verilen bir haktır. Bu talep ediliyorsa sınavın geçilmesi lazım gelir.” diye isteği reddedince Koca Sultan çarnaçar hocaların karşısında sınava girmek zorunda kalmış ve hak ederek medresedeki odasını alabilmiştir. Hz. Ömer de bir gün hutbede "Ey Müslümanlar, siz bozulursanız (kılıcını göstererek) ben sizi bununla düzeltirim; peki ben bozulursam siz beni nasıl düzeltirsiniz?” diyince sahabeler ayağa kalkıp onlar da kılıçlarını göstererek "Vallahi ya Ömer biz de seni bununla düzeltiriz!” demişlerdir. Bunu duyan Hz. Ömer duygulanmış ve böyle insanlara yönetici olduğu için Allah'a şükretmiştir.

Bir devlet başkanının sermayesi hataya düşmeden kendisini doğruya ulaştıracak insanlardır. Bu insanlar hazine değerindedir çünkü az bulunurlar. Kanunları kişiye göre uygulamayan, adam kayırmayı aklından dahi geçirmeyen, devletin başına "Yanlış yapıyorsunuz, bu doğru değildir!” deme cesaret ve liyakatinde olan kişiler olduğu sürece bir ülke ayakta kalır. Kanunları güne ve kişiye göre uygulayan, yalakalığı meslek edinen, her söylenene doğrudur diyen kişiler etki ve yetki sahibi olmaya başlar ise işte o vakit güneş batıya yönelmiş, devletin gölgesi uzamaya, ömrü ise kısalmaya başlamıştır. Karanlığın çökmesine bir akşam ezanı miktarı kalmıştır. Devlet başkanı olacak kişi etrafında kendisini acımasızca eleştirebilecek yiğitlikte kişileri bulundurmalı, kendi de bu insanlara sabredebilecek olgunluğa sahip olmalıdır. Selam ve dua ile…