BİR HATIRA, BİN DERS

Zannederim öğretmen okulu ikinci sınıftaydım. Kompozisyon yazılısı olduk. Çok yüksek bir not beklerken hoca (on üzerinden) iki deyince inanamadım. "Hocam bir yanlışlık olmasın” dedim. Hocam "Hayır! Yanlışlık yok, gel buraya” dedi. Kâğıdımda "Kompozisyon çok güzel, ama üç fahiş hata var, İKİ” yazılıydı.

"Üç hatadan sekiz not kırılır mı?” diyecek oldum. "Bu imla hataları varsa anlatım yok hükmündedir” dedi ve ekledi. "Ne kadar anlatırsam anlatayım, aynı hataları tekrarlayacaktın. Ama bu düşük notu da, hatalarını da hep hatırlayacak ve bir daha aynı hataları yapmayacaksın” dedi.

Hakikaten dediği gibi oldu. Allah O'ndan razı olsun.

Zayıf not almama neden olan, yerel basın başta olmak üzere sık yapılan bu hatalar şunlardı:

1-"De, da” edatı ile ismin "de, da” hali ayrımı yapılamamakta, hangisinin ayrı hangisinin birleşik yazılacağı birbirine karıştırılmaktadır.

Konya'da yerel bir gazete, valinin denetim sırasında kızmasını sekiz sütuna manşetten şöyle vermişti: "Valide çok sinirlendi”.

"De” edatı birleşik yazılınca kastedilenden farklı olarak "anne çok sinirlendi” anlamı verilmiş oldu. Hal bu ki; doğru yazılış "Vali de çok sinirlendi” biçiminde olmalıydı.

"Kalemim annemde kaldı” cümlesindeki "de” ismin "de” halidir ki; birleşik yazılır.

Bir fiili yapanın yanında başka birisi de aynı fiili yapmışsa ikisi "de, da” edatıyla bağlanır.

Mesela; "Ali okula gitti, Ayşe de okula gitti” gibi. "Silgim evde kaldı” cümlesinde ev isim, "d” kaynaştırma harfi, "e” ise ismin "e” halidir ki; birleşik yazılır.

2-"Ki” bağlacı ile ismin "i” hali ayrımı yapılamamakta, hangisinin ayrı hangisinin birleşik yazılacağı birbirine karıştırılmaktadır.

"Çarşıdaki kalabalık o kadar yoğundu ki; iğne atsan yere düşmezdi” cümlesindeki "çarşıdaki” kelimesindeki "çarşı” isim, "d” kaynaştırma harfi "i” ise ismin "i” halidir ve birleşik yazılır.

Ama "Çarşıdaki kalabalık o kadar yoğundu” ve "iğne atsan yere düşmezdi” cümleleri birbirine "ki” bağlacı ile bağlanır ve bu "ki” ayrı yazılır.

3-Soru cümlelerinde "mı, mi, mu, mü,'' ekleri ayrı yazılır.

"Meyve isteyen varmı?” cümlesinde "mı” eki birleşik değil, "var mı?” şeklinde ayrı yazılmalıdır.

Ulusal görsel ve yazılı basın da çok fahiş hatalar yapıyor. Bazen yayın yönetmenini arayıp ikaz etmek zorunda kalıyorum.

Mesela sıklıkla "Eski Dışişleri Bakanı”, "Eski İstihbarat Dairesi Başkanı” yazılıyor.

Hal bu ki; eski olan Dışişleri Bakanlığı veya İstihbarat Daire Başkanlığı değil, bakan veya başkandır.

Doğru yazılış "Dışişleri Eski Bakanı” ve "İstihbarat Dairesi Eski Başkanı” şeklinde olmalıdır.

Gördünüz mü dostlar? "Bir musibet, bin nasihatten yeğdir” sözünü yaşayarak öğrendim.

Cüretimi bağışlayın. Bu acı tecrübemi siz değerli dostlarımla paylaşmak istedim.

Hayırlı Ramazanlar…