TARİHİ HİCAZ TRENİNDEYDİK

SEMERKANT:

Özbekistan'ın en eski şehirlerinden birisi Semerkant'tır

Marakanda adıyla anıldı M.Ö. 4. yüzyılda Sogol devletinin başkentiydi. M.Ö. 329 da büyük İskender tarafından ele geçirildi. Sonra sırasıyla Orta Asya Türklerinin, M.S. 6. yüzyılda da Arapların, 8. yüzyılda da İran Samani Devleti'nin eline geçen Semerkant'ı 999 da Karahanlı Nasır zaptetti. 1080 de Selçuklu hükümdarı Melikşah'ın Doğu Karahanlılardan aldığı şehir daha sonra Harzemşah'lara geçti. Semerkant 1220 de Moğol hükümdarı Cengiz Han'ın istilasına uğradı. Moğollara karşı çeşitli ayaklanmalar meydana geldi ise de 1365 de şehrin hâkimi Timur Devleti oldu. Semerkant'ı Orta Asya'nın önemli ticaret ve kültür merkezi haline getiren Timur, burada Bibi Hanım Camii ve külliyesi ile kendi anıt mezarını inşa ettirdi. Semerkant 1500 yılında Özbekler tarafından fethedilecek Buhara Hanlığına bağlandı. Semerkant 1887 yılında Rus istilasına uğradı. Çin ile Bizans arasındaki ticaret yolunun kavşağında olmasında ötürü ilk ve orta çağlarda canlı bir ekonomik yapıya sahip olan Semerkant 17. ve 18. yüzyıllarında önemini yitirdi. Ruslar tarafından Orta Asya'da kurulan demiryolu ağına 1896 yılında bağlanan Semerkant, yeniden ilk ve orta çağdaki önemine kavuştu. Semerkant'ta günümüzde büyük ölçüde çırçırlık, ipek eğirme ve dokuma, tekstil, dericilik, ayakkabıcılık, yaş ve kuru meyve konserveciliği ile sigara üretimi yapılmaktadır. Şehirde pirinç, traktör ve otomobil yan sanayi imalatı ile sinema araçları imalatı ve ticareti gelmiştir.

Semerkant'ın en önemli yapısı, Timur'un şehrin her yerinden görülebilen ve Gur-u Mir adı verilen türbesidir. Türk dünyasının önemli bilginlerinden Uluğ Bey'in mezarına da beşiklik eden Semerkant'ın diğer önemli yapıları, Uluğ Bey Medresesi ve Rasathanesi, 1335 te yapımına başlanan ve 16 ayrı yapıdan oluşan Şah-ı Zinde Türbeler topluluğu, ünlü matematikçi ve astronomi bilgini Musa Paşa'nın Türbesi gibi, Bibi Hanım Camii, Şirin Bike Ağa, Hasan Bike ve çocuk Bike, Olcay ve Bibi Zeynep kabirleridir. İmam Buhari'nin türbesi de şehirden yarım saat uzaklıktaki, Harkent köyünde bulunmaktadır. Ayrıca Semerkant'ın çevre alanında çok sayıda kervansaray yer almaktadır. 

BUHARA:

Zarefşan ırmağının aşağı havzasındaki büyük vahada yer alan Samanilere bağlanan Buhara, bu dönemde tarihin en parlak dönemini yaşayarak, büyük bir kültür merkezi haline geldi. 892 den itibaren Samanilerin başkenti oldu. Çok sayıda alim, şair ve edip burada toplandı. Bazı seyyahlara göre, Müslümanlar fethettiğinde Buhara, Şehristan'dan ibaretti ve çevrede dağınık olarak bazı evler vardı. Daha sonra gelişen Buhara İslam dünyasının en kalabalık şehirlerinden biri haline geldi. Evlerin çoğunlukla ahşaptan yapılması yüzünden Buhara defalarca yanarak harap oldu. 10. yüzyılda Buhara'da dokunan kumaşlar, halılar, kilimler, yünlü ve pamuklular,  seccadeler çeşitli ülkelere ihraç edilirdi. Başta İmam-ı Buhari ve İbn-i Sina olmak üzere büyük alimler Buhara'da yetişti. Şehir 1500 yılından itibaren Özbeklerin hakimiyetine geçti ve Türk idaresi dönemi başladı. Safavilere geçmesi ile birlikte Hanlık da ortadan kalktı.

1868 den itibaren Buhara toprakları yavaş yavaş Rusların eline geçmeye başladı. Kızıl ordunun Ağustos 1920 deki işgalinin ardından Ekim 1920 de Buhara Hanlığı kapatıldı. Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin bir şehri oldu. Bu sırada yaşanan iç savaşlar yüzünden binlerce Buharalı başka yerlere göç etti.