ESKİMİŞ VE ESKİMEYE BAŞLAMIŞ MESLEKLER

Artık çizgileri ve renkleriyle doğadakinden bambaşka ve tamamen özgün bir desen öğesi söz konusudur. Çini karoların dekorasyon motiflerindeki çiçek, yaprak ve meyvelerin tabi tutulduğu değişimin anahatları şöyledir: Çiçek demetleri vazolar içinde tamamen dekoratif karakterdedir Beyaz nergis, eğri çark dişleri şeklini alan altı dilimli bir bezeme olmuştur.(...) Ayva çiçeği beşgen biçimindedir. Hanımeli ise her şekle girmiştir. Sapıyla bitişen yaprak üç eşit kısma bölünmüş bir üçgen görünümündedir. Narlar, nar çiçekleri, kabak, mine çiçeği, armut, kiraz ve şeftali çiçekleri ve en başta da lale; sarmaşık, biber, haşhaş, kenger yapraklarıyla süslenmiştir ." Kütahya işi keramikler ve çiniler "Bir kapıyı örten Allah binini açar" misali, İznik ekolünün sönüşe yüz tuttuğu dönem, yani 17. yüzyılın ikinci yarısı, Kütahya ocaklarının parlayışına denk düşmektedir. Kütahyaıda 16. yüzyılda da çini ve keramik imal edildiğini kanıtlayan bulgulara ulaşılmışsa da bu tarihi kentin keramik sanatıyla özdeşleşmesi 17. Yüzyılın sonlarında başlamış-tır. Ancak hemen belirtmeli ki, her ne kadar Kütahya'da da İznik'tekinin aynı sert beyaz "taş çamur" kullanılmışsa da ya suyundan, ya toprağından, ya pişirmesinden ya da adları meçhul ustaların yeteneğinden, Kütahya keramik işlerinin sanat ve üslup değerlerinin olgun olmasına karşılık, buradaki ocaklarda üretilen çiniler, İznik çinisi düzeyine hiçbir zaman ulaşarnamış, Onca sarı, kahverengi, yeşil, mavi renklerin türlü desenlerin, hatta Kabe, cami, manzara betimlemelerinin işlenmesine karşın başarılı sayılamayacak bir tekrar ve taklit uğraşısı sınırında kalmıştır. Buna karşilik Kütahya keramigi, zenaatle sanat arasinda bir çizgi tutturarak üretim yogunlugu ve kalite açilarindan en verimli evresini 18. yüzyilda yaşamiştir. Sert beyaz hamurdan, beyaz astarli, saydam sirli, sir alti renk desenleri daha özgür firça vuruşlariyla elde edilmiş; stilize çiçekler, ince dallar, benekler, madalyon ve rozetler, kuş, balik, kelebek, böcek figürleri, gerçi İznik desenlerinin birer taklidi gibi görülse de bunlarla, sımsıcak popüler bir sanat yaklaşımı yakalanmıştır.