ESKİMİŞ VE ESKİMEYE BAŞLAMIŞ MESLEKLER

Sadrazam bir yerde durunca çavuşlar dışında attılar hemen inerlerdi. Yeniçeri ağası, ihtisab ağasından, kolun simgesi sayılan değneği alıp sadrazama verirdi. Ceza belirlemede ve uygulamada sadrazamın yetkisi, idama değin sınırsızdı. Narh kontrolleri, fırın, ekmek, kasap, aşçı, başçı denetimleri, ölçü aletlerinin yoklanması, sokakların, çarşı içlerinin temizliği, esnafın kılık kıyafeti, yük hayvanlarına eziyet edilip edilmediği, saçaklar, mecralar, çeşmeler vb her şey, büyük kol denetimlerinin kapsamındaydı. Kol sırasında sadrazam sormadıkça kimse konuşmazdı. Et ve kasaplarla ilgili sorulara yeniçeri ağasının cevap vermesi kanundu. Sadrazam "küçük kol" da denen kolu binmelerde, yine erkân kürkü giyer, ağır takımlı ata binerdi. Alayın en önünde subaşı ve asesbaşı kendi maiyetleriyle yer alırlardı. Çardak çorbacısı ile İstanbul kadısı kethüdası daha arkada yan yana yürürlerdi. Bunların gerisinde de dergâh-ı âli çavuşları, çavuşbaşı, sonra tek başına İstanbul kadısı, divan rahtlı atında yeniçeri ağası, yanlarında ikişer sıralı mumcular, bunların önünde ocak kapı kethüdaları aralarında ise koloğlanları bulunurdu. Daha arkada da sağında ihtisab ağası ve muhzır ağa, solunda bostancılar odabaşısı, terazici olduğu halde sadrazam yer alır, arkasında muhzır yoldaşları denen muhzır ortası yeniçerileri her biri "alât-ı darb ü ta'zir" denen falaka ve değneklerle yürürlerdi. En geride ise kethüdayerleri, cebeci ve topçu çavuşları, vezirazam ağaları karışık ilerlerlerdi. Küçük kol ve çarşamba divanının uzantısı olan kola binmeler genellikle Paşa Kapısı'ndan başlar, Salkımsöğüt-Aydınoğlu Tekkesi-Hoca Paşa Çarşısı- Meydancık -Bahçekapusu -Gümrükönü-Odunkapusu-Unkapanı ve Kovacılar yolu ile Fatih'e çıkılır. Fatih Camii'nde öğle namazı kılındıktan sonra Saraçhane-Şehzadebaşı -Vezneciler- Hasan Paşa Hanı-Divanyolu-lrgat Pazarı-Valide Hamamı-Atmeydanı Başı, Ayasofya Çarşısı içinden geçilerek Paşa Kapısı'nda sona ererdi. Kola binmelerde, kulluklar da denetlenir, yoksullara padişah adına atiyelerde bulunulurdu.