İnsan; gerek yaratılışı, gerekse taşıdığı kıymetli özellikler itibariyle varlık âleminde en ehemmiyetli bir konuma sahip bir varlıktır. Akıl ve bir takım melekeler ile donatılmış, irade özelliği ile seçme ve sorumlu olmanın odak noktasında yerini almıştır. Yani insan, madde ve manadan oluşan, ilgi alanı geniş ve sorumlu bir varlıktır.
Türk Dil Kurumu'nun Türkçe Sözlük 'ünde "insan" kelimesine 2 ayrı mana verilmiş. Birincisinde, “memelilerden iki eli olan, iki ayak üzerinde duran ve dolaşan, sözle anlaşan, akıl ve düşünme kabiliyeti bulunan en gelişmiş canlı" tarifi var.
İkincisindeyse deniliyor ki: “huy ve ahlak yönünden üstün vasıflı kimse." İşte insanı kâmil, ikinci insan tarifinin sınırları içinde yer alıyor. Belli başlı ilmi, dini, ahlaki, edebi ve içtimai kaynaklar "insanı kâmilin" şu 30 özelliği üzerinde birleşiyorlar:
1-Kendisine bir mana verir ve dünyaya gönderilmesinin gayesi üzerinde tefekkür etmesini bilir.
2-Maddi ve manevi bakımdan neşv ü nema bulmayı (filizlenip sümbüllenmeyi)ister, bu sebeple neyse o olmayıp reddeder.
3-İbadet, taat, hayır ve hasenat, ahlak ve fazilet bakımlarından mesafe almaya çalışır.
4-Toprağında zengin altın damarları bulunduğundan habersiz
toprak sahibi gibi değildir, zayıf ve kuvvetli taraflarını iyi bilir.
5-Sadece kendisinden üstün olanlarla değil, kendisinden aşağı seviyedeki kimselerle münasebetlerinde çok başarılıdır.
6-Şahsına, insanlara, hadiselere ve hayata "öğrenmek" ve "keşfetmek" için bakar.
7-Göründüğünden daha değerlidir.
8-İnsan olarak yaratılmanın verdiği asaleti her zaman korur.
9-Söylediğini yapar ve yapabileceklerini söyler.
10-İlim ve amel seviyesi arttıkça tevazuu da artar.
11-Haddini bilir.
12-Elde edilecek menfaati olduğu halde adaleti düşünür.
13-Yemek için yaşamaz, yaşamak için yer.
14-İyimserdir, hüsn-i zan mümkün olduğu halde su-i zan etmez.
15-Kötülüğe iyilikle mukabelede bulunur.
Kısaca En iyi insan, insanlara yâr olandır. Sözü hikmet, bakışı ibret ve sükûtu ders olmalıdır. Bediuzzaman'ın ifadesiyle: ”Hakiki imanı elde eden bir insan kâinata meydan okuyabilir. Böyle bir insan için ne endişe, ne korku, ne de bunalım söz konusu, olur ve bu gerçek Allah'a inanan her insanda açıkça görülebilir.”
Selam ve dua ile…
