Çölyak’ın Farkındayız!

Çölyak hastalığı, bir kişinin glüten adı verilen bir protein türüne karşı aşırı duyarlılık veya alerji geliştirmesi sonucunda ortaya çıkan bir sindirim sistemi bozukluğudur. Glüten, buğday, arpa, çavdar ve bazı diğer tahıllarda bulunan bir protein kompleksidir.

Çölyak hastalığı olan kişiler, glüteni sindiremezler ve vücutlarında bağışıklık sistemi yanıtı oluşur. Bu yanıt, ince bağırsaklarda inflamasyona (iltihaplanmaya) neden olur ve bağırsak villus adı verilen yapıların hasar görmesine yol açar. Bağırsak villusları, besin emilimini sağlayan ince uzantılardır, bu nedenle hasar gördüğünde besin emilimi bozulabilir.

Çölyak hastalığı toplumun yaklaşık %1- %0.03 etkilemektedir. Hastalığın çok geniş bir klinik yelpazeye sahip olması, atipik seyir gösterebilmesi veya hiç bulgu vermemesi nedeniyle gerçek bir prevalans vermek zorlaşmaktadır, bu nedenle hastaların ancak yüzde 10'nuna tanı konulduğu tahmin edilmektedir

Çölyak hastalığı belirtileri arasında özellikle çocuklarda; karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, yorgunluk, deri döküntüleri ve beslenme yetersizlikleri bulunabilir. Hastalığın tedavisi, glüten içeren yiyecekleri tamamen diyetten çıkarmak ve gluten içermeyen gıdalarla beslenmeyi içerir.

Yetişkinlerde görülen belirtiler: Karın bölgesinde öne doğru şişkinlik, yaşa göre kilo azlığı, kas zayıflığı, kansızlık, dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacının artması, ishal, kusma, bezginlik, nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları, ağız içinde oluşan aftlar, iştahsızlık, gaz şikayetleri, eklem ve kemik ağrıları, sinirlilik, ciltte kaşıntılı döküntüler.

Çölyak hastalığı, kalıtsal bir yatkınlığa sahip olan kişilerde daha yaygındır. Hastalık genellikle yaşamın erken dönemlerinde ortaya çıkar, ancak her yaşta teşhis edilebilir. Doğru teşhis ve uygun bir diyetle, çölyak hastaları sağlıklı bir şekilde yaşayabilirler ve bağırsak hasarını önleyebilirler.

Çölyak hastalığında etkin olduğu bilinen tek tedavi, glutenin ömür boyu diyetten çıkarılmasıdır. Glutensiz diyet uygulanmasındaki amaç, hastalığın var olan semptomlarını kontrol altına almak, hastaların yaşam kalitelerini arttırmak ve hastalıkları ile ilgili komplikasyonların oluşmasını önlemektir.

Çölyaklılar buğday, arpa, çavdar, yulaflı gıdalar tüketmedikleri gibi ayrıca marketlerde satılan hazır gıdaların içeriklerine dikkat etmelidirler. Mutlaka gluten içermeyen gıdalar tüketmeliler.

Çölyak hastaları için güvenli yiyecekler:

* Tüm sebzeler,

* Tüm meyveler,

* Tüm bakliyatlar,

* Tüm katkısız katı ve sıvı yağlar,

* Yumurta, bal, reçel, basit toz şeker, zeytin,

* Et, balık, tavuk, (Bu ürünler katkılı olmadıkları gibi daha önce unla kızartılmış bir yağda kızartılıp işleme tabi tutulmamalıdır.)

* Una batırılmamış konserve çeşitleri,

* Mısır, pirinç, patatesin hem kendileri hem de unları besin hazırlamada kullanılabilir. Ayrıca kestane unu, nohut unu, soya unu, üzüm çekirdeği unu da kullanılabilir.

* Evde çekilmiş güvenli baharatlar.

Eğer çölyak hastalığından şüpheleniyorsanız veya belirtileriniz varsa, bir doktora başvurmanız önemlidir. Doktor, fiziksel muayene, kan testleri ve bazen endoskopi gibi yöntemlerle teşhis koyabilir ve uygun tedavi planını önerir.