Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?

Maymun çiçeği hastalığı, Poxviridae adlı virüs ailesine ve Orthopoxvirus cinsine ait olan Monkeypox virüsü kaynaklı bir enfeksiyondur. Poxviridae ailesinde bulunan diğer virüsler arasında Variola virüsü çiçek hastalığına, Cowpox virüsü sığır çiçeğine neden olurken, Vaccinia virüsü çiçek aşısı üretiminde kullanılır. Maymun çiçeği hastalığı adıyla anılmasına rağmen virüs, aslında kemirgenlerden türemiştir.

1958 yılında maymun kolonilerinde yapılan bir araştırma sırasında çiçek hastalığına benzeyen belirtilerle iki ayrı salgının izini sürerek keşfedilen virüs, bu sebeple maymun çiçeği olarak adlandırılmıştır. İnsanlarda ise maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu ilk defa 1970 yılında kaydedilmiştir. O yıldan günümüze, maymun çiçeği vakaları genellikle Afrika kıtasında düzensiz bir şekilde rapor edilmiştir.

Bu hastalık, özellikle Batı ve Orta Afrika'daki tropikal yağmur ormanlarında bulunan alanlarda görülüp, bu bölgelerle sınırlı kalarak uzun yıllardır mevcuttur. Nadir durumlarda, bu bölgelerden ihraç edilen hayvanlar aracılığıyla dünyanın farklı bölgelerine yayılabiliyordu. Ancak son zamanlarda, hastalık önceki döneme kıyasla daha yaygın hale gelmiş ve farklı bölgelerdeki farklı insanlar arasında teşhis edilmiştir.

Özellikle Covid-19 pandemisinin dünya çapında yol açtığı yıkıcı etkiler nedeniyle, olası yeni bir virüs salgını endişesiyle maymun çiçeği daha yakından izlenmeye başlanmıştır, ancak şu ana kadar ciddi bir yayılım göstermemiştir.

Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri Nelerdir?

Maymun çiçeği hastalığı, virüsle enfekte olmuş bir hayvandan veya maymun çiçeği enfeksiyonu geçiren başka bir insandan insanlara bulaşabilir. Enfeksiyonun bulaşmasının ardından her virüs gibi, maymun çiçeği hastalığında da bir kuluçka süresi bulunmaktadır. İlk semptomlar, enfeksiyonun yayılmasından sonraki 5 ila 21 gün içinde ortaya çıkabilir.

En yaygın belirtilerin başlangıcı ise genellikle 6 ila 13 gün arasındadır. Bu belirtiler, geçmişte büyük salgınlara yol açan çiçek hastalığına benzerlik gösterse de biraz farklı bir seyir izler. Temel belirtiler şunlar arasında sıralanabilir:

- Yüksek ateş
- Baş, sırt ve kas ağrıları
- Lenf bezlerinde şişlikler
- Yorgunluk hali
- Üşüme ve titreme
- Ciltte su çiçeğine benzer, su dolu küçük kabarcıklar şeklinde görülen döküntüler

Maymun çiçeği hastalığında, döküntüler genellikle ilk belirtilerin fark edilmesinden itibaren 1 ila 5 gün içinde ortaya çıkar. Bu döküntüler çoğunlukla baş bölgesinde başlar ve daha sonra vücudun diğer bölgelerine yayılır. Bazen hastaların genital bölgesi, gözleri ve ağız içi mukozası da lezyonlarla etkilenebilir.

Bu hastalık, döküntülerin benzerliği nedeniyle su çiçeği ile karıştırılabilmektedir. İlk aşamada içi sıvı dolu kabarcıklar şeklinde görünen döküntüler, zamanla kabuklu noktalara dönüşür ve iyileşme süreci başlar. Lezyonların yoğunluğuna bağlı olarak, bazı hastalarda vücudun her tarafına yayılan yüzlerce kabartı oluşabilirken, bazılarında daha az sayıda kabarcık görülebilir.

Şiddetli vakalarda, lezyonlar birleşerek geniş alanlarda döküntülere neden olabilir. Hastalığın ciddiyetine bağlı olarak, genellikle 2 ila 4 hafta içinde döküntüler tamamen kaybolur ve hastalık iyileşir. Maymun çiçeği hastalığında ölüm oranı genellikle %3 ila %6 arasında düşük bir orandadır.

Bu durumun büyük bir kısmını, altta yatan sekonder hastalıklara sahip küçük yaşta hastalar oluşturur.

Maymun Çiçeği Virüsü Bulaşıcı mıdır?

Monkeypox (maymun çiçeği) virüsü kaynaklı enfeksiyon bulaşıcı bir nitelik taşır. Genellikle fareler, sincaplar gibi kemirgen hayvanlardan bulaşma görülür. Aynı zamanda vahşi yaban hayvanları, virüsün insanlara bulaşmasında önemli bir rol oynar.

Enfekte olmuş bir hayvan tarafından ısırılmak, bu hayvanların vücut sıvılarına, derilerine veya hastalıktan kaynaklanan döküntülerine temas etmek, enfekte bir hayvanın yeterince pişmemiş etini tüketmek, kürkünü kullanmak gibi birçok durum, hastalığın bulaşma yolları arasında yer alır. Bu şekilde insanlara geçen monkeypox virüsü, insanlar arasında yayılarak salgın haline dönüşme riski taşır.

Hasta bireyin vücudundaki döküntüler ve bu kabarcıkların içerdiği sıvılar, hastalık etkenini içerir. Dolayısıyla hasta bir kişinin döküntülerine temas etmek, bu döküntülerin bulaştığı giysileri, çarşafları, havluları ve benzer eşyaları paylaşmak gibi durumlar, hastalığın kolayca bulaşmasına yol açabilir. Aynı zamanda hasta kişinin öksürmesi veya hapşırması sonucu yayılan damlacıklar yoluyla da hastalık bulaşabilir.

Bu sebeple maymun çiçeği hastalığına benzer cilt lezyonlarına sahip bireyler, hijyenik önlemlere dikkat ederek derhal sağlık kuruluşlarına başvurmalıdır. Tanı konmuş bireylerle temas minimuma indirilmeli ve mümkünse karantina önlemleri uygulanmalıdır.

Maymun Çiçeği Virüsünden Korunma Yolları

Maymun çiçeği, son derece nadir görülen bir hastalıktır ve ülkemiz koşullarında bu hastalığa yakalanma olasılığı oldukça düşüktür. Ancak son dönemde bildirilen vaka sayısındaki artış ve beklenmedik ülkelerde insanlarda görülmesi, virüse karşı hijyen kurallarına dikkat etmenin önemini artırmıştır.

Tüm hastalıklara karşı koruma sağlayan hijyen kurallarına uymak, en önemli adımdır. Bu nedenle eller sık sık su ve sabunla yıkanmalı, kirli yüzeylere dokunduktan sonra yüze veya solunum yollarına temas edilmemelidir. Hayvan etleri, önemli bir bulaşma kaynağı olduğundan sadece iyi pişmiş etler tüketilmelidir.

Doğada vakit geçirenler de dikkatli olmalıdır. Özellikle vahşi hayvanlara yaklaşmamak ve ölü hayvanlar dahil olmak üzere hayvanlara temas etmemek önemlidir. Kemirgenler, hastalığın önemli bir bulaşma yolu olduğundan, fare gibi hayvanların girdiği bölgeler temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Eğer bu bölgelerde saklanan gıda maddeleri varsa, bunlar da imha edilmelidir.

Su çiçeğine benzeyen deri kabarcıkları, ateş, üşüme, titreme gibi enfeksiyon belirtileri gösteren bireyler derhal sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Bu bireylerin giysileri, havluları ve yatak örtüleri gibi ürünlere temas edilmemeli veya ortak kullanım varsa hemen durdurulmalıdır.

Düzenli olarak sağlık taraması yaptırmak, virüsler ve bakterilerle mücadele eden bağışıklık sistemini izlemek için önemlidir. Check-up taramaları, bağışıklık sisteminin düzenli takibini sağlayarak sağlığın korunmasına yardımcı olur.

Eğer siz de çiçek hastalığına benzer deri döküntüleri yaşıyor, herhangi bir enfeksiyon belirtisi gösteriyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak doktor kontrolünden geçebilirsiniz. Böylelikle olası hastalıklarınızın erken tespit edilmesini ve yakınlarınıza bulaşmadan tedavi edilmesini sağlayabilirsiniz.