E-gazete
Gelişen teknoloji ile artık telefonlarımız gerçek zamanlı deprem uyarılarını alabiliyor. Marmara Denizi'nde gerçekleşen şiddetli depremden saniyeler önce pek çok telefona gelen ‘Yakındaki Deprem' başlıklı bildirimler de bunun kanıtı oldu. Benzer bir uyarı bildirimi, 2023 yılında Gemlik açıklarında yaşanan depremden önce de gelmişti. Günümüzde gelişen teknoloji, gerçek zamanlı deprem uyarılarını yaklaşık 5-10 saniye öncesinde akıllı telefonlara bildirebiliyor.
Türkiye için şu anda en yaygın olanı, Google'ın Android tabanlı telefonlarda sunduğu "deprem uyarıları” isimli acil durum uyarı sistemi. Apple markalı yani iOS işletim sistemi bulunan akıllı telefonlarda ise "hayati uyarı bildirimi” açılıyor ancak şimdilik böyle bir hizmet yok. Bunun yerine telefonlara bazı uygulamalar indirilebiliyor.
Anlık deprem takibi yapan uygulamalar tam olarak nasıl çalışıyor?
Yeraltına veya sabit zeminlere yerleştirilen sismometreler, yer hareketlerini hassas biçimde algılar. Sismometreler titreşim, ivme, hız gibi yerin hareketlerini algılayan çok hassas cihazlardır.
Sensörler yer hareketini anlık olarak ölçer ve verileri merkeze gönderir. Kaydedilen sarsıntı belirli bir şiddetin üzerindeyse ve aynı anda birden çok istasyon bunu bildiriyorsa, bu bir "potansiyel deprem" olarak işaretlenir. Koordinat, derinlik, büyüklük gibi bilgiler hesaplanır ve API'lerle uygulamalara servis edilir. Uygulamalar da elde ettiği bu veriyi alıp kullanıcılara gösterir.
ANDROID İÇİN ADIM ADIM SİSTEMİ AÇMA
GOOGLE'ın deprem uyarı sistemi, sarsıntının en çok hissedildiği bölgedeki akıllı telefonların verilerini toplayarak bir merkez üssü belirliyor ve etkilenen bölgeyi daire içerisine alarak o çapta yer alan kullanıcılara bildirim gönderiyor. Teknolojinin temelinde ivme ölçerler var. Tüm bu işlemleri ışık hızında yaptığı için kullanıcıların sarsıntıdan 5-10 saniye önce haberi oluyor. Ücretsiz olarak sunulan sistem yalnızca 4.5 ve üzerinde şiddetteki depremler yaşandığında çalışıyor. Sistemi açmak için şu adımları izlemek gerek:
Uyarıyı almak için telefonunuz internete bağlı olsun. Aynı şekilde konum servisi ve bildirimlere mutlaka izin verin.
Telefonun ‘Ayarlar' bölümüne girildikten sonra ‘konum' kısmını açın. Açılan ekranda ‘deprem uyarıları' yazısının hemen karşısında bunun açık veya kapalı olduğuna yönelik bir simge yer alacak, kapalı konumda ise açmanız gerek. Artık uyarıları alabileceksiniz.
IPHONE'U OLANLAR İÇİN SEÇENEKLER KISITLI
Apple'ın iOS isimli işletim sistemine sahip iPhone telefonlar için şu anda Google'ınkine benzer bir sistem yok. Aslında şirket "hayati uyarı bildirimi” isimli sistemi telefonlara ekledi ancak bu sistem şu anda belli başlı ülkelerde ve farklı uyarılar için aktif. Örneğin, Güney Kore'deki iPhone kullanıcıları Kuzey Kore tarafından fırlatılan çöp balonları yere düşmeden önce haberdar olabiliyor.
Deprem Ağı: Türkiye tarafında Apple için tek bir yaygın uygulama var. Bunlardan en yaygın olanı şu an için 100 TL fiyatla satın alınan "Deprem Ağı” isimli uygulama. Ancak onun kadar yaygın değil. Uygulama, verileri aynı uygulamayı telefonlarına indirip kuran kişilerden alıyor. Sonrasında Google'ın uyarı sistemine benzer bir sistemle telefonlara erkenden uyarı gönderebiliyor.
Deprem: Uygulama, telefonlara deprem anında veya birkaç saniye öncesinde yüksek sesli bildirim gönderiyor. Ücretsiz olarak indirilip kullanılabiliyor. Ekrandan size en yakın yerlerde olan depremleri de listelemeniz mümkün. Ancak, Google'ınki kadar kapsamlı bir erken uyarı sistemine sahip değil.
BU UYGULAMALAR TÜM TELEFONLARDA OLMALI
Erken uyarı sisteminden bağımsız olarak deprem öncesinde veya sonrasında hayat kurtarabilecek uygulamalar da bulunuyor. Bu uygulamalar hem Android hem de iOS telefonlara indirilebiliyor. İşte Türkiye gibi deprem ülkesinde mutlaka telefonunuzda bulunması gereken bazı ücretsiz uygulamalar:
AFAD Acil: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından geliştirilen bu uygulama, bulunduğunuz konumdaki size en yakın acil toplanma yerini haritada gösteriyor. Enkaz altında kalma, kaybolma, yaralanma gibi durumlarda "Acil Arama” butonuna basarak yetkililere yerinizi bildirebiliyor.
Deprem Düdüğü: Bu uygulamanın tek amacı acil durum anında çok yüksek sesli düdük çalmak. Uygulamada tek bir buton bulunuyor ve bu butona bastığınızda telefonunuzdan yüksek şiddetli düdük sesi çıkıyor. Böylece enkaz altındayken sesinizi dışarıya daha kolay duyurabiliyorsunuz.
AKUT Güvendeyim: Deprem veya doğal felaketler sonrasında yakınlarınıza tek tuşla "güvendeyim” mesajı göndermek isterseniz bu uygulama tam sizin için. Uygulamayı indirdikten sonra yakınlarınızın telefon bilgilerini ekliyorsunuz ve felaketten zarar görmeden kurtulduğunuzu "güvendeyim” butonuna basarak yakınlarınıza iletebiliyorsunuz.
Flashlight: Artık neredeyse tüm telefonların flaşları el feneri olarak kullanılabiliyor. Ancak bazı uygulamalarla el fenerlerini daha işlevsel hale getirmek mümkün. Flashlight isimli veya benzeri el feneri uygulamaları, telefonların flaşlarını açtığı gibi kesintili ışıklarla sinyaller ve sesler gönderebiliyor.
DİKKAT, BİLDİRİMLERE TAMAMEN GÜVENMEYİN
Google gibi deprem uyarı bildirimleri her zaman sağlıklı şekilde çalışmıyor. Örneğin, Kahramanmaraş merkezli depremlerde birçok kullanıcı Android telefonlarından bildirim almadığını söylemişti. Bildirimlere tamamen güvenmemek gerekiyor. Buna rağmen depremden 5-10 saniye önce gelen bildirimler kaçmanızdan çok pozisyon almanızı sağlıyor.
Bu kapsamda servisler üzerinize devrilecek bir şeyin yanındaysanız uzaklaşmanız, hızlıca çocuklarınızı yanınıza almanız, çök-kapan-tutun yapmak için pozisyon almanız, asansördeyseniz en yakın katta inmeniz, kapıya çok yakınsanız binadan uzaklaşmanız gibi konularda zaman kazandırıyor.
Anlık deprem tespiti yapan mobil uygulamalar:
EMSC- LastQuake
Deprem Ağı
Deprem Uyarılarım
Güvendeyim
Titreşim Ölçer
eAfad
Deprem Bilgi Sistemi 3.0
Deprem Bilgi Sistemi
Son Depremler