Bazı medya organlarında UTTS (Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi) hakkında; "UTTS ekipmanlarının İsrail şirketi Orpak Otomasyon tarafından temin edileceği yönünde'' iddialar hakkında açıklama yapıldı.
Yapılan açıklama şöyle;
Darphanemiz UTTS kapsamındaki işleri İsrailli herhangi bir firmaya değil, İstanbul Bilişim Vadisinde bulunan yerli bir firma olan TerraTek'e vermiştir. UTTS kapsamında yürütülen ne yazılım süreçlerinde, ne verilerin depolanmasında, ne de donanımların temininde İsrailli bir firma görev almamaktadır
UTTS'nin kapsamı, yasal zemini ve UTTS kapsamında yürütülen faaliyetler hakkında bilgi vermek gerekirse:
UTTS'nin Amacı ve Kuruluş Gerekçesi
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımının önüne geçerek vergi kaybını engellemek ve akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması amacıyla kurulmaktadır.
Akaryakıt istasyonlarındaki mevcut sistemde, akaryakıt satışı esnasında aracın plaka bilgisi istasyon görevlisi tarafından elle girilmektedir. Bu durum akaryakıt alımı yapan taşıta ait olmayan bir plakanın sisteme işlenerek usulsüz fatura oluşturulmasına imkân vermektedir. Usulsüz faturalardaki harcamalar gider gösterilerek vergiden düşülmekte ve her yıl milyarlarca liralık vergi kaybı oluşmaktadır. UTTS ile akaryakıt istasyonlarında plakaların sisteme otomatik olarak aktarılması sağlanacak ve usulsüz fatura oluşturulmasının önüne geçilecektir. Böylece her yıl oluşan milyarlarca liralık vergi kaybı önlenecektir.
5 Ekim 2023 tarihli Resmî Gazete ‘de yayınlanan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Uygulama Genel Tebliği yayınlanmış ve UTTS'nin kurulması ve işletilmesi için Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü (Darphane) yetkilendirilmiştir. Tebliğ uyarınca;
- Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlara en geç 31 Aralık 2024 tarihine kadar taşıtın plaka bilgisinin kayıtlı olduğu dijital bir etiket olan Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılması,
- Akaryakıt istasyonu işleten mükelleflere ise en geç 31 Aralık 2024 tarihine kadar en az bir pompa ünitesinin tabanca aparatlarına Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO) takılması zorunluluğu getirilmiştir.
21 Eylül 2024 Tarihli Resmi Gazete 'de yayınlanan "Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” ile söz konusu sisteme dâhil olan araçların kapsamı genişletilmiştir. Buna göre;
- 1 Temmuz 2025'ten itibaren trafiğe kaydolacak sıfır taşıtlara kayıt ve tescil işlemini takip eden bir ay içerisinde TTB takılması,
- Akaryakıt dağıtım şirketlerinin taşıt tanıma sistemlerini kullanan bireysel taşıtlara ise 30 Haziran 2025'e kadar TTB taktırması zorunluluğu getirilmiştir.
UTTS Kurulum Çalışmaları
Darphane tarafından Kamu İhale Kanunu uyarınca UTTS'nin kurulması için gereken yetkinliğe sahip firmaların katılımı ile bir ihale düzenlemiş ve en ekonomik teklifi veren yerli bir firma yüklenici olarak görevlendirilmiştir. Yüklenici firma tamamen yerli sermaye ile kurulmuş olup, UTTS altyapısının tesisi ve teknoloji çözümleri üretiminde uzmanlaşmış 1.000'i aşkın yazılımcı, mühendis ve idari personelden oluşan yetkin bir kadroya sahip bulunmaktadır.
UTTS kapsamında kayıt altına alınacak olan taşıt plaka bilgileri ve benzeri veriler sadece Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)'nun denetim ve düzenlemelerine tabi olan ve Türkiye'de bulunan veri merkezindeki sunucularda tutulacaktır.
UTTS kapsamında akaryakıt istasyonlarında yapılacak donanım temin ve montaj işleri Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yetkilendirilmiş firmalar tarafından yapılabilecektir.
Akaryakıt istasyonlarında hâlihazırda kullanılmakta olan Yeni Nesil Pompa Ödeme Kaydedici Cihazların (YN Pompa ÖKC) UTTS entegrasyonuna ilişkin çalışmalar, GİB tarafından yetkilendirilmiş 4 ÖKC üreticisi firma tarafından yürütülmektedir.
Özel Taşıt Tanıma Sistemi Donanımlarının Millileştirme Çalışmaları
UTTS sadece kayıt dışı ekonomi ile mücadelede önemli bir adım olmakla kalmayıp yerli ve milli bir altyapı olması özelliğiyle de büyük önem arz etmektedir. Yerli üretime geçiş ile yerli teknoloji ekosistemi desteklenirken yurt dışına çıkan döviz ülke ekonomisinde tutularak cari açığın azaltılmasına katkı sağlanacaktır.
Ülkemizde an itibariyle özel firmalara ait Taşıt Tanıma Sistemi (TTS) donanımlarının tamamı yirmi yılı aşkın bir süredir yurt dışından ithal edilmektedir. Hâlihazırda, ülkemizde 3 milyona yakın taşıta söz konusu ithal ürünler takılmıştır ve kullanılmaktadır. Ayrıca büyük akaryakıt istasyonlarının da neredeyse tamamında ithal TTS donanımları mevcuttur. Özel firmaların kendi istasyonlarında münhasır olarak kurulmuş olan söz konusu TTS donanımları önümüzdeki yıldan itibaren UTTS ekipmanları ile değiştirilecek ve kullanımları sona erecektir. Böylece an itibariyle takılı donanımların oluşturduğu risk de ortadan kalkacaktır. TTS hizmetleri ise UTTS donanımları üzerinden kesintisiz olarak sunulmaya devam edecektir.
UTTS kapsamında yürütülen ne yazılım süreçlerinde ne de verilerin depolanmasında yabancı bir firma görev almamaktadır. Sistemler yurt dışına kapalı milli ve yüksek güvenlikli sistemler olarak tasarlanmıştır.
UTTS kapsamında yazılım, Ar-Ge, veri depolama ve donanım temini süreçlerinin hiçbirinde yabancı bir firma görev almamaktadır. UTTS kapsamındaki tüm yazılım, donanım ve saha işleri yüzde yüz Türk sermayeli yerli ve milli bir firma tarafından yürütülmektedir.
UTTS donanımlarının yerli üretimini sağlamak amacıyla üretim merkezi kurulması çalışmaları devam etmektedir. Üretim merkezinin 2025 yılında faaliyete geçmesi ile UTTS donanımlarının seri üretimine geçilecek ve Almanya, İngiltere ve Çin'den yapılan donanım tedariki sürecine de son verilecektir.
Son dönemde çok popüler olan elektronik cihazlara ilişkin konuya da değinmek gerekirse, ülkemizde TV, telefon, ÖKC cihazları, pompalar vb. elektronik cihazlarda bulunan çiplerin hiçbiri yerli değildir. Avrupa ve Amerika'da da bu cihazların çipleri yerli olarak üretilmemektedir. Bilinenin aksine çiplerin ithal olması bir risk de teşkil etmemektedir. Önemli olan bu çiplerin kullanıldığı cihazların kendisi, üretimi, donanımın bütünü, yazılımı ve kontrolünün yerli ve milli olmasıdır. Dünyada kullanılan tüm bilgisayaralar ve cep telefonlarında bulunan çipler ağırlıklı olarak Çin menşelidir ve globalleşen dünyada bu duruma bugün için alternatif bulunmamaktadır. Aynı şekilde akaryakıt istasyonlarında kullanılan ekipmanların da önemli bir kısmı ithal ürünlerden oluşturmaktadır. Özetle, donanımların kontrolü, yazılımları, veri depolama sunucuları gibi kontrol sistemleri yerli ve milli olması büyük önem taşımaktadır. UTTS kapsamında söz konusu donanım ve sistemlerin tamamı yerli ve millidir.
UTTS Hakkında Çıkarılan Asılsız İddialar
UTTS'nin kayıt dışı ekonomiden beslenen çıkar gruplarının korkulu rüyası olmaya başladığı hususu UTTS'ye yönelik olarak medyada yer alan bazı asılsız haberlerden ve saldırılardan anlaşılmaktadır. Bu haberleri baz alarak üretilen yanlış ve asılsız iddialarla da karşılaşılmaktadır. UTTS ile ilgisi olmayan firmaların ismi kullanılmak suretiyle kamuoyunda UTTS projesine gölge düşürerek engel olunmaya çalışıldığı görülmektedir. Söz konusu iddiaların tamamı asılsızdır.
Ancak devletimiz kayıt dışı ekonomi ile mücadeledeki kararlı mücadelesini dijitalleşme odaklı yerli ve milli sistemler kullanarak sürdürecektir.
Kayıt dışı ekonomi ile mücadelenin ülkemizin muasır medeniyetler seviyesine çıkması için yegâne yol olduğuna inanmaktayız.
Kaynak: Haber Merkezi
