E-gazete
Türkiye'de tarım sektöründe 11 ilin üretiminde ilk sırada yer alan Konya Ovası'nda obruk sorunu, yanlış ürün seçimi ve hatalı sulama nedeniyle büyüyor. Sayıları hızla artan dev obruklar, tarlalara, yollara ve evlere zarar veriyor. Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, "Geçmişte daha yüksek alanlarda meydana gelen obruklar günümüzde artık yerleşim alanlarında, tarımsal alanlarda oluşmaya başladı" dedi.
Tarım Üretiminde Konya İlk Sırada
Türkiye'de tarım sektörünün kalbi Konya'da geçen yıl 22 milyon ton buğday, 9 milyon ton mısır ve 9,2 milyon ton arpa üretildi. Buğday, arpa, şeker pancarı, dane mısır, ayçiçeği, patates, yem bitkileri ve lale yetiştiriciliği gibi 11 üründe Türkiye'de ilk sırada olan kent, son yıllarda küresel ısınma ve iklim değişikliğinin sonucu oluşan kuraklık yüzünden ağır darbe aldı. Çiftçilerin daha çok su tüketen mısır, pancar ve yonca yetiştiriciliğine yönelmesi, sorunu daha da derinleştirdi. Bazı tarlalar neredeyse 24 saat kesintisiz sulanıyor. Değişen ürün çeşidi, Konya'daki çiftçilere daha çok para kazandırsa da kontrolsüz su tüketimi felakete yol açıyor.
Kaçak Kuyular ve Yer Altı Suyu Kullanımı Obruk Oluşumunu Tetikliyor
Konya havzasındaki her dört kuyudan biri kaçak ve çiftçiler, yer altından su çekebilmek için her yıl bir önceki yıla göre metrelerce derine inmek zorunda kalıyor. Sayısı 100 bini aşan kaçak kuyulardan tarımsal sulama için milyonlarca metreküp yer altı suyu çekiliyor. Bu da su seviyesinin her yıl metrelerce düşmesine neden oluyor. Çevredeki göller kururken, hatalı sulama politikası bölgedeki devasa obrukların oluşumunu tetikliyor. Son 20 yılda sayısı 100'lerden 700'lere yükselen obruklar, artık yerleşim yerlerini tehdit ediyor.
Obruklar Yerleşim Alanlarına Dayandı
Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, obruk oluşumunda bölgenin jeolojik yapısı, kuraklık ve yer altı suyu kullanımının başlıca etkenler olduğunu belirterek şunları söyledi: "Kayaç ve yer altı suyu özellikleri obruk oluşumlarını artırıyor. Suyla karşılaşan kireç taşı ve karbonatlı mineraller çözünebiliyor. Bu, Eskişehir'e kadar uzanan Büyük Konya Gölü'nün tamamını kapsayan bir durum. Su seviyesinin yüksekliği, bu oluşan obrukların yerlerini belirliyor. Geçmişte daha yüksek alanlarda meydana gelen obruklar günümüzde artık yerleşim alanlarında, tarımsal alanlarda oluşmaya başladı."
Bakanlık Yakından Takipte
Obruk oluşumlarındaki tehlikeli artış, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın da yakın takibinde. İklim Değişikliği Başkanı Halil Hasar, "Bakanlık olarak ‘Türkiye'de İklime Uyum Eyleminin Güçlendirilmesi' projesi kapsamında Konya ili özelinde etkilenebilirlik ve risk analizleri yaptık. Veriler ışığında da ‘Konya Yerel İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı'nı hazırlıyoruz. Suyun büyük oranda kullanıldığı tarım sektörüne ilişkin sulama yönetimi ve suyun verimli kullanılmasına yönelik tedbirlerin geliştirilmesi önemli. Bununla birlikte havza su potansiyeli dikkate alınarak az su tüketen ürün deseninin belirlenmesi, su kullanımının kontrol edilmesi, sulama sistemlerine sayaç takılması, sulamalarda yağmur suyu hasadı ile su toplanması, alternatif işletme şartlarının geliştirilmesi, bunlara yönelik teşviklerin verilmesinin de önem arz ettiği ortada. Bu bağlamda, Türkiye'nin 2100 yılına kadar olan İklim Modeli ile Etkilenebilirlik ve Risk analizi çalışmalarını başlatarak iklim değişikliğiyle mücadelede üzerimize düşen sorumluluğun önemli bir etabı hayata geçmiş bulunuyor" dedi.
Obruk Duyarlılık Haritası
Konya'daki obruk sayısının korkutucu boyutlara ulaştığını söyleyen TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Şükrü Arslan, şu bilgileri verdi: "Dört yıl süren bir çalışmanın sonucunda Obruk Duyarlılık Haritası hazırladık. Bunları eylem planlarıyla destekleyip, şehrimizi afetlere karşı daha dirençli hale getirmek için büyük bir çalışma yaptık. Saha çalışmaları sonucunda elde edilen 41 parametreyle dünyada kaya düşmesi ve heyelanlarda kullanılmış, ülkemizde ise ilk defa bu projede kullanılan yapay zekayla obruk duyarlılık haritası modeli ürettik. Eylem planları sayesinde yapılacak çalışmalarla yeni obrukların tehdit olmaktan çıkarılmasını hedefledik."